فهرست مطالب
زایمان سزارین یا عمل سزارین (Cesarean)
زایمان سزارین یا عمل سزارین (Caesarean) یک نوع زایمان غیرطبیعی است که در آن نوزاد با ایجاد برشی در دیواره شکم و رحم مادر خارج می‌شود. در شرایط ویژه‌ای که مادر باردار به دلایل پزشکی توانایی یک زایمان طبیعی را نداشته باشد از روش سزارین که نوعی عمل جراحی است استفاده می‌شود تا زایمان میسر گردد.
فیلم عمل سزارین (Cesarean) توسط دکتر فروزنده فارغ پور
زایمان سزارین یا عمل سزارین چگونه انجام می‌شود؟
قبل از شروع عمل سزارین، توسط آنژیوکت از یکی از رگ‌های خانم بارداری که قرار است زایمان سزارین کند عمل رگ‌گیری انجام می‌شود تا از طریق آن، مایعات و در صورت لزوم دارو داده شود. سپس به روش بی‌حسی اسپاینال (نخاعی)، بی‌حسی اپیدورال و یا هر دو، شکم را بی‌حس می‌کنند. همچنین نوع دیگری از بیهوشی به نام بیهوشی عمومی که به سرعت باعث به خواب رفتن می‌شود، فقط در موارد اورژانسی انجام می‌گیرد. در اغلب موارد هنگام عمل سزارین به دلیل استفاده از بی‌حسی ناحیه‌ای، مادر میتواند هشیار باشد و پس از تولد نوزاد، او را در آغوش بگیرد.
پس از بی‌حس شدن، یک برشی عرضی در بالای اندام تناسلی ایجاد می‌کنند که گاهی هم این برش میتواند عمودی و از ناف تا بالای اندام تناسلی باشد. بعد از انجام برش، نوزاد از رحم خارج می‌شود. پس از خارج کردن نوزاد، جفت را نیز از رحم خارج می‌کنند و بعد محل برش جراحی را بخیه می‌زنند.
زایمان سزارین / عمل سزارین
شیوه انجام زایمان سزارین به این صورت است که مادر به تشخیص پزشک تحت بی حسی موضعی نخاعی (اسپاینال یا اپیدورال) یا بیهوشی عمومی قرار می گیرد. در بی حسی موضعی فرد از کمر به پایین بی حس می شود، بنابراین می تواند آنچه را که اتفاق می افتد ببیند و در اتاق عمل میتواند هوشیار باشد و تولد فرزند خود را ببیند یا داروی خواب آور تزریق شود و مادر به خواب عمیق برود این موضوع بسته به تمایل خود مادر دارد. در این عمل جراحی یک برش در لایه های مختلف شکم اعم از پوست و فاشیا و زیر جلد و یکی دیگر بر روی رحم ایجاد می شود.
سزارین (C-section) یک روش جراحی برای زایمان نوزاد است که در آن برشی از شکم به داخل رحم زده می‌شود و نوزاد بیرون کشیده می‌شود. سزارین میتواند به علل شرایط خاص مادر و وضعیت بارداری بصورت اجباری انجام گیرد و یا به درخواست و تمایل خود مادر بصورت غیر اجباری انجام شود. اغلب مادران در شرایط کنونی بعلت مزایای سزارین از جمله بی دردی و داشتن آرامش کامل هنگام تولد نوزاد ترجیح میدهند بصورت الکتیو و به درخواست خود، روش انجام زایمان خود را سزارین انتخاب کنند.
روند زایمان سزارین
برش بر روی پوست مادر می تواند به صورت افقی و یا عمودی انجام گردد. یعنی برش عرضی در امتداد خط رویش مو است، در حالی که یک برش عمودی از ناف شروع شده و تا خط رویش مو ادامه می یابد. برش عرضی در زایمان سزارین رایج تر است. زیرا این نوع از برش معمولا زودتر بهبود یافته و خونریزی کم تری نسبت به روش قبلی دارد. برش های عرضی رحم همچنین بارداری های آینده فرد را محتمل تر می کند. اما این روش برش نیز بستگی به شرایط مادر و جنین دارد.
زمان زایمان سزارین
متخصص زنان معمولاً در هفته 39 بارداری زایمان سزارین را برای مادر برنامه ریزی می کند. هدف این است که قبل از به دنیا آمدن نوزاد، سزارین انجام شود. نوزادانی که زودتر از هفته 39 به دنیا می‌آیند، معمولا برای تنفس خود به کمک دستگاه نیاز دارند. اگر بنا به دلایل پزشکی مجبور به زایمان زودتر از هفته 39 نباشیم، جنین باید در هفته 39 بارداری به دنیا بیاید تا رشد او تکمیل شده باشد.
مدت زمان عمل سزارین چقدر است؟
سزارین معمولا حدود 45 دقیقه طول می کشد. بعد از اینکه پزشک نوزاد شما را به دنیا آورد، رحم را بخیه می‌زند و برش شکم را می‌بندد.
زایمان سزارین یا عمل سزارین در چه صورتی ضروری است؟
امروزه زایمان سزارین طرفداران بسیاری به خود دارد اولین علت تمایل به انجام زایمان سزارین ترس دردهای زایمان طبیعی می باشد، که در چنین شرایطی زایمان سزارین با برنامه ریزی انجام می گردد، اما افرادی هستند که بنا به شرایط و علل مختلفی نمی‌توانند زایمان طبیعی انجام دهند که این موارد عبارت است از:
1- ضربان قلب غیر طبیعی جنین
تعداد ضربان قلب جنین در حین زایمان نشان دهنده واکنش به انقباضات زایمان است. ضربان قلب در حالت طبیعی در هر دقیقه بین 120 الی 160 است. در چنین شرایطی در صورتی که ضربان قلب مشکل خاصی را نشان دهد، می بایست اقدامات سریع و ضربتی همانند اکسیژن رسانی به مادر، افزایش سطح مایعات و تغییر حالت مادر صورت پذیرد. همچنین در این شرایط زایمان سزارین توصیه می گردد.
2- قرار گرفتن جنین در موقعیت غیرطبیعی
قرار گرفتن جنین در موقعیت غیر طبیعی در زمان تولد؛ یا موقعیت نرمال جنین در طول تولد، به طوری که سر وی رو به پایین بوده و صورتش به سمت کمر مادر باشد. هر چند که در برخی مواقع، جنین در موقعیت درستی قرار ندارد و زایمان از طریق کانال واژن را دشوار می سازد. بنابراین پزشک مجبور به انجام سزارین برای زایمان می شود. تصمیم گیری این مورد بسیار حساس است و نیاز به دقت بالا پزشک زنان دارد.
3- شروع نشدن درد زایمان
عدم پیشرفت مناسب زایمان طبیعی یا طولانی شدن بیش از حد زایمان طبیعی که برای جنین خطرناک است.
4- جنین درشت
جنین به اندازه ای بزرگ است که رد شدن از کانال واژن را دشوار می سازد. که معمولا جنین های مادران دیابتی بالای 4 کیلو وزن دارند و نیازمند انجام سزارین هستند.
5- مشکلات جفت
مشکلات مربوط به جفت؛ جفت سرراهی یا پلاسنتا پرویا که در آن جفت دهانه رحم را مسدود می کند و خطر جدا شدن زودهنگام از رحم (دکولمان جفت) را فراهم می سازد. بنابراین پزشک باید برای زایمان سزارین کند.
6- وضعیت سلامتی مادر
شرایط سلامتی مادر مانند دیابت، فشار خون و یا برخی از بیماری های خود ایمنی مانند ویروس HIV، زگیل های فعال در ناحیه واژن و یا گردن رحم مادر می تواند منجر به زایمان سزارین شوند.
7- دوقلویی یا چند قلویی
دو قلو یا چند قلو بودن جنین ها. در چند قلویی ها به منطور حفظ سلامت صد در صد هر دو جنین بهتر است سزارین انجام شود.
8- سابقه سزارین قبلی
به خصوص سزارین قبلی کمتر از 5 سال باشد.
زایمان سزارین با بی حسی یا با بیهوشی؟
یکی از سوالات مکرری که بیماران از بهترین دکتر برای سزارین می پرسند این است که زایمان سزارین با بیهوشی بهتر است یا با بی حسی؟ در پاسخ به این سوال باید گفت؛ انتخاب استفاده از مواد بی حسی یا بیهوشی را بر عهده جراح و متخصص بیهوشی بگذارید. نکته ای که در استفاده از مواد بی حسی وجود دارد این است که 6 تا 8 ساعت بعد از تزریق کمتر درد سراغ مادر می رود و مواد ناچیزی به نوزاد می رسد اما در بیهوشی ها اینطور نیست و بعد از 1 تا 2 ساعت بعد از عمل درد به ناحیه برمی گردد. همچنین ممکن است مواد بیهوشی به نوزاد برسد و او را بیمار کند. بطور کلی ارجحیت بر بی حسی موضعی است اما گاهی شرایط مادر و وضعیت بارداری به گونه ای پیش میرود که ناچار به انجام بیهوشی عمومی میشویم.
زایمان سزارین در چند هفتگی انجام می شود؟
برای زمان زایمان سزاین در صورتی که سزارین اول باشد بین 39 تا 40 هفته اما اگر سزارین دوم باشد 39 هفته و برای سزارین سوم و بیشتر معمولا باید زودتر اقدام شود.
مراقبت های پیش از زایمان سزارین
- پزشک از مادر می خواهد که شب قبل و صبح سزارین در خانه با صابون ضد عفونی کننده دوش بگیرد. به دلیل جلوگیری از عفونت در برش ها، تا 24 ساعت پس از سزارین نباید موهای ناحیه تناسلی را تراشید. اگر موهای ناحیه تناسلی نیاز به برداشتن داشته باشد، قبل از جراحی توسط کادر جراحی کوتاه می شود.
- از شما خواسته می شود تا فرم رضایت نامه امضا نمایید. فرم را با دقت خوانده و در صورت ابهام سوال نمایید.
- از شما در خصوص آخرین چیزی که خورده یا آشامیده اید سوال خواهد شد. در صورتیکه قصد انجام زایمان سزارین به همراه بیهوشی عمومی، اسپینال و یا اپیدورال را دارید، می بایست پیش از جراحی برای 8 ساعت ناشتا باشید. به طور کلی پس از نیمه های شب معده خود را خالی بگذارید.
- اگر به هر نوع دارو، لاتکس و یا هر چیز دیگری حساسیت دارید، آن را با پزشک خود در میان بگذارید.
- در مورد هر نوع مکمل گیاهی یا دارویی که مصرف می کنید به پزشک خود اطلاع دهید.
- در صورت سابقه خونریزی، استفاده از داروهای رقیق کننده به پزشک خود اطلاع دهید.
- ممکن است دارویی برای کاهش اسید معده یا ترشحات دهان برایتان تجویز شود.
- برای آنکه شخصی پس از زایمان کنارتان باشد برنامه ریزی نمایید.
- بر اساس داروهایی که مصرف می کنید، پزشکتان دستورالعمل هایی را برای آمادگی عمل در اختیارتان قرار خواهد داد.
مزایای سزارین
بیشتر مادرها از درد زایمان طبیعی وحشت دارند. به همین دلیل از پزشک می خواهند که با سزارین فرزند خود را به دنیا آورند. اما مزایای این روش تنها درد کمتر هنگام وضع حمل نیست. در بیشتر موارد، بزرگترین مزیت سزارین این است که هم برای مادر و هم برای جنین ایمن تر است. هنگامی که زایمان طبیعی خطرناک است یا می تواند به کودک آسیب برساند، بیشتر پزشکان برای به حداقل رساندن خطرات به سزارین روی می آورند.
گاهی اوقات سزارین بدون برنامه ریزی انجام می شود. به عنوان مثال، اگر ضربان قلب کودک به سطح ناایمن کاهش یابد، سزارین اضطراری ایمن تر از کاهش بیشتر ضربان قلب کودک است. از دیگر مزایای سزارین بیدار و بی درد بودن مادر هنگام تولد نوزاد خو د است که میتواند لحظه ای بسیار شیرین و فراموش نشدنی برای مادر ایجاد کند. همچنین از دیگر مزایای سزارین عدم گشاد شدن واژن و عدم ایجاد افتادگی رحم است. البته بدیهی است هر جراحی میتواند عوارض و مشکلات خود را از جمله عفونت محل زخم دیرتر ترمیم شدن لایه‌های برش خورده داشته باشد.
دوران نقاهت بعد زایمان
بهبودی پس از سزارین معمولاً بیشتر از بهبودی پس از زایمان طبیعی طول می کشد. میانگین بستری شدن در بیمارستان بعد از سزارین حدود 2 روز است در حالی که میانگین برای زایمان طبیعی 1 روز است.
هنگامی که بیهوشی شروع به از بین رفتن کرد، به نوشیدن مایعات و راه رفتن باید شروع شود. این کار کمک می کند تا از یبوست و ترومبوز سیاهرگی عمقی جلوگیری شود.
مادر می تواند به محض برطرف شدن بیهوشی، شیردهی را شروع کند. نگران داروها نباشید. پزشک داروهایی را برای درد پس از جراحی با در نظر گرفتن شیردهی انتخاب می کند.
ممکن است مادر چند روز اول بعد از زایمان کمی احساس ناراحتی در شکم داشته باشد که با مصرف مسکن های تجویزی دکتر برطرف می شوند.
بعد از مرخص شدن از بیمارستان مادر نباید برای انجام کارها به خود فشار بیاورد. زیرا ممکن است بخیه ها دچار مشکل شوند. بهتر است قبل از معاینه بعدی پزشک از انجام برخی فعالیت ها مانند رانندگی اجتناب شود.
بخیه های شکم وقتی کامل جوش بخورند تبدیل به یک خط اسکار می شوند. ممکن است در ابتدا این اسکار واضح باشد، اما با گذشت زمان محو و اغلب در موهای ناحیه تناسلی پنهان می شود.
سردرد بعد از سزارین
سردردهایی که بعد از زایمان سزارین (مخصوصا با مواد بی حسی نخاعی) ایجاد می شود، به چند علت است:
- فردی که دارای چاقی در قسمت انحراف ستون فقرات هستند، ممکن است به دلیل سوزن خوردن زیاد در زمان زایمان با بی حسی ممکن است دچار سردرد شوند.
- در افراد عادی ممکن سردرد 1 تا 5 روز اول اتفاق بیافتد و سردردهای شدیدی ایجاد کند.
درمان سردرد بعد از زایمان سزارین
برای برطرف کردن سردرد بعد از زایمان سزارین 8 تا 12 ساعت در بخش بیمارستان استراحت کامل کنید. مایعات فراوان و نوشیدنی های کافئین دار مانند قهوه و چای میل کنید. در صورتی که با این اقدامات سردرد شما بهبود نیافت حتما پزشک خودتان را در جریان بگذارید.
سخن آخر
در این مقاله سعی شد به طول کامل به مبحث زایمان سزارین بپردازیم. امیدواریم که با خواندن این مقاله به پاسخ سوالاتتان رسیده باشید. شما می توانید سوالات و تجربیات خود را از طریق کادر دیدگاه زیر با ما به اشتراک بگذارید.
